بررسی احوال و آثار ابوعلی فارسی

ابوعلی حسن بن احمد بن عبدالغفار بن سلیمان بن ابان یکی از علما و ادبای مشهور عصر عباسی است که با بهره مند شدن از تعالیم اساتید مشهوری مانند ابن سراج، زجاج ، مبرد و سیبویه، توانست استادی بزرگ در زبان و ادبیات عرب گردد و شاگردان نام آوری چون ابن جنی، ربعی، جوهری و ابوالحسین محمد بنحسین بن عبدالوارث را تربیت کند. وی تمام عمر خویش را صرف تعلیم و تعلم علوم مختلف از قبیل صرف، نحو، لغت و قرائت کرد و ایده ها و دیدگاه های زبانی خود را در کتاب هایی که بالغ بر سی اثر است، جمع آوری کرد. الحجه فی علل القرائات السبع، الایضاح و التکمله از مهم ترین آثار وی می باشند. ابوعلی برای تبیین استدلال و قواعد نحوی کتاب ابن مجاهد به تالیف کتاب ( الحجه فی علل قرائات السبع) پرداخت . او در آن قرائات آیاتی که مورد اختلاف قراء هفتگانه است، را ذکر می کند. وی در ادامه به معرفی و شرح مختصری از زندگی قاریان و صفات قاری خوب و قابل اطمینان می پردازد؛ تا قرائت صحیح را برای خواننده اش با توجیهات نحوی بیان نماید. ابوعلی کتاب (الایضاح ) را در پاسخ به پرسش های نحوی عضدالدوله تالیف کرد و در آن تنها به مباحث پرداخته شده است. همچنین برای رفع ابهام شاگردانش در زمینه ی مسائل مختلف، از جمله صرفی، نحوی و لغوی به تالیف آثاری مانند (المسائل البغدادیات)، (المسائل البصریات)، (المسائل الحلبیات) و (المسائل الشیرازیات) پرداخت. وی کتاب (المسائل البغدادیات) خود را در شهر بغداد و در پاسخ مردم آنجا نوشت. این کتاب در بردارنده ی اطلاعات ارزشمند در مورد متون علمای گذشته همچون ابوزید انصاری و ابوالحسن اخفش است که آثارشان از بین رفته است. ابوعلی برای بیان مسائلی که زجاج در کتاب (معانی القرآن و اعرابه ) فراموش کرده، به تالیف کتاب (الاغفال ) پرداخته است. او در آن نظرات علمای مختلفی که آثارشان از بین رفته است را ذکر می کند. کلید واژه: ابوعلی فارسی، الایضاح، الحجه فی علل قرائات السبع، المسائل البغدادیات، الاغفال.